RWA bùng nổ sau: là cơ hội hay lừa đảo?

Giới thiệu

RWA vì đặc tính “kết hợp thực và ảo” thường dễ bị các dự án lừa đảo lợi dụng để đánh lừa người dùng, chúng sử dụng niềm tin vào tài chính truyền thống và lớp vỏ “sáng tạo” của blockchain để bao bọc. Đây là lĩnh vực có tiềm năng lớn đi kèm với rủi ro không nhỏ.

Dù cơ hội trong lĩnh vực này rất lớn, nhưng cũng có nhiều cạm bẫy. Bài viết này muốn phân tích tại sao RWA lại trở nên hot đến vậy và trở thành nơi phát sinh các hoạt động lừa đảo? Giúp các bạn đang tìm hiểu có thể nhận diện rủi ro và đánh giá một cách hợp lý.

Tại sao RWA đột nhiên trở nên hot?

Nói đơn giản, sự trỗi dậy của RWA không phải là ngẫu nhiên, mà chủ yếu do bốn lực lượng mạnh mẽ thúc đẩy, có thể tóm gọn bằng bốn từ khóa: “Niềm tin thị trường”, “Công nghệ trưởng thành”, “Cải thiện quy định”, “Nhu cầu đầu tư”.

• “Niềm tin thị trường”

Khi các “ông lớn” trong tài chính truyền thống lần lượt tham gia, mang lại sự ổn định và hỗ trợ vốn cho thị trường RWA, thúc đẩy sự kết hợp giữa tài chính truyền thống và tài sản mã hóa, niềm tin của thị trường cũng theo đó tăng lên. Các công ty quản lý tài sản hàng đầu toàn cầu như BlackRock, Fidelity đã ra mắt hoặc xin phép các quỹ dựa trên blockchain, thể hiện sự công nhận về triển vọng của ngành RWA.

• “Công nghệ trưởng thành”

Sau nhiều năm phát triển, công nghệ blockchain, hợp đồng thông minh đã trở nên chín chắn, cung cấp nền tảng kỹ thuật đáng tin cậy để đưa tài sản lên blockchain. Điều này giúp giải quyết các vấn đề pháp lý và kỹ thuật liên quan đến việc số hóa tài sản, mở ra khả năng số hóa và giao dịch các tài sản truyền thống.

• “Cải thiện quy định”

Dù quy định toàn cầu vẫn chưa thống nhất, nhưng các nước như Mỹ, Singapore đã bắt đầu nghiên cứu nghiêm túc và ban hành các quy định về quản lý tài sản token hóa. Các hướng dẫn hoặc luật pháp về vị trí pháp lý của tài sản số, tài sản mã hóa cũng dần hình thành, tạo điều kiện cho việc triển khai và phổ biến RWA.

• “Nhu cầu đầu tư”

Đầu tư truyền thống có ngưỡng cao, tính thanh khoản không cao, chu kỳ dài. RWA giúp phân chia tài sản thế giới thực thành các phần nhỏ qua token hóa, giảm ngưỡng đầu tư, nâng cao tính thanh khoản, thu hút nhiều nhà đầu tư tham gia. Đồng thời, RWA còn đưa vào các tài sản ít rủi ro như trái phiếu chính phủ, mang lại kênh đầu tư ổn định và sản phẩm phù hợp cho nhà đầu tư.

Vì vậy, dù là sự phát triển nội tại của cộng đồng tài sản mã hóa hay nhu cầu mạnh mẽ từ nhà đầu tư, RWA chính là kết quả của sự hợp tác hai chiều này: tài sản truyền thống nhờ công nghệ mã hóa để có tính thanh khoản và thu hút người dùng mới, vốn mã hóa cũng nhờ đó có thể nhận được lợi nhuận ổn định từ thế giới thực.

RWA có thực sự là con đường đầu tư tốt?

RWA là một “làn đường” và ngành nghề đầy tiềm năng, nhưng không phải dự án nào cũng là khoản đầu tư tốt. Nó chứa đựng cả cơ hội lớn và rủi ro nghiêm trọng.

Cơ hội và lợi thế:

1. Đa dạng nguồn lợi nhuận: Cung cấp nguồn thu từ thị trường truyền thống như lãi trái phiếu, tiền thuê bất động sản thương mại, khoản phải thu thương mại, giúp phân tán rủi ro.

2. Dòng tiền ổn định: So với tiền mã hóa biến động mạnh, nhiều tài sản RWA (như trái phiếu, tài sản cho thuê) có thể cung cấp dòng tiền dự đoán được và liên tục.

3. Sự đảm bảo của tài sản: Trong lý thuyết, token được bảo chứng bởi tài sản thực, chất lượng cao sẽ có giá trị nội tại cao hơn so với coin “rác” hoặc stablecoin dựa trên thuật toán, phù hợp với nguyên lý đầu tư giá trị truyền thống.

Rủi ro và thách thức:

1. Rủi ro tài sản: Một số tài sản RWA có thể không tồn tại, dự án có thể gặp rủi ro, hoặc tài sản bị thế chấp, giảm giá trị, hoặc thanh khoản kém, lợi nhuận khó duy trì, nhà đầu tư đối mặt rủi ro lớn. Ngoài ra, việc tài sản có được quản lý bởi bên thứ ba có giám sát, đáng tin cậy hay không cũng tiềm ẩn rủi ro.

2. Rủi ro pháp lý và quy định: Một số token RWA có thể bị coi là “chứng khoán” bởi cơ quan quản lý. Nếu bị xác định như vậy, dự án sẽ đối mặt chi phí tuân thủ lớn và rủi ro pháp lý. Trong trường hợp dự án phá sản hoặc gặp khủng hoảng vận hành, người nắm giữ token có thể không có quyền đòi hỏi tài sản cơ sở? Token là quyền sở hữu vật chất hay quyền đòi nợ? Có thể ưu tiên hơn các chủ nợ khác không? Những quy định này chưa rõ ràng trong pháp luật, rủi ro bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư cũng lớn.

3. Rủi ro kỹ thuật: Nếu hợp đồng thông minh trên chuỗi có lỗ hổng, có thể dẫn đến mất cắp tài sản hoặc không thể rút tiền.

4. Rủi ro thanh khoản: Mặc dù mục tiêu là cung cấp thanh khoản cho tài sản không thanh khoản, nhưng một số token RWA trên thị trường thứ cấp có thể không đủ động lực để giao dịch, khiến nhà đầu tư khó chuyển đổi nhanh chóng.

Tổng kết: Nếu không có khả năng thẩm định chuyên nghiệp, nhận diện rủi ro và có tầm nhìn dài hạn, chỉ muốn theo đuổi lợi nhuận ngắn hạn, thì RWA không phù hợp với nhà đầu tư phổ thông.

Làm thế nào để nhận diện và phòng tránh các dự án RWA lừa đảo?

1. Hỏi về tài sản: Thật hay giả? Giá trị bao nhiêu?

Nếu tài sản bản thân là giả hoặc phóng đại, khả năng cao là lừa đảo.

Dự án cần cung cấp bằng chứng về tài sản. Ví dụ, giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà, chứng thư trái phiếu, v.v. Không chỉ nghe mà phải xác minh qua các kênh công khai để kiểm tra tính xác thực. Tương tự, giá trị tài sản không do dự án tự quyết, mà phải có báo cáo định giá từ tổ chức độc lập, được xã hội công nhận. Nếu tên tổ chức định giá bạn chưa từng nghe qua, cần cảnh giác cao.

2. Xem xét về bảo vệ: Quyền lợi đầu tư của tôi dựa vào đâu?

Đội ngũ uy tín và khung pháp lý rõ ràng là bảo đảm đầu tư. Phải rõ ai là chủ sở hữu pháp lý của các tài sản nền tảng (thường là một pháp nhân hợp pháp thành lập riêng cho dự án). Pháp nhân đó đăng ký ở đâu? Pháp luật có đầy đủ, hoàn thiện không? Tài sản phải được quản lý bởi tổ chức tài chính hợp pháp, có giám sát chặt chẽ (như ngân hàng lớn hoặc tổ chức quản lý có giấy phép). Có thể xác minh họ có hợp tác với dự án không. Các thành viên chủ chốt của dự án có hồ sơ rõ ràng, đáng tin cậy trong ngành tài chính hoặc pháp lý không? Trang web của cơ quan quản lý tài chính quốc gia hoặc các kênh chính thống có thể xác nhận đã được cấp phép chưa?

Quyền lợi nhà đầu tư không dựa vào lời hứa của dự án, mà phải dựa vào cơ chế pháp lý và quản lý thực tế. Nhà đầu tư có quyền hợp pháp đối với tài sản tương ứng của token không? Trong trường hợp có vấn đề, họ sẽ làm gì để bảo vệ quyền lợi? Nếu các điều khoản mập mờ, đó là rủi ro lớn.

3. Phân tích mô hình: Lợi nhuận cao đến từ đâu? Có bền vững không?

Lợi nhuận siêu cao bất hợp lý thường là mồi nhử lừa đảo. Dự án phải rõ ràng, cụ thể về nguồn lợi nhuận. Ví dụ, thu nhập từ thuê nhà đến từ những tòa nhà nào? Lãi trái phiếu đến từ những trái nào? Yêu cầu cung cấp chứng cứ về quyền sở hữu, chứng thư trái phiếu, sao kê ngân hàng hoặc kiểm toán. Những dự án hứa “lợi nhuận cao ổn định” cần phải đặt dấu hỏi, xem mô hình kinh doanh có thể duy trì lợi nhuận cao không? Nếu không rõ ràng hoặc hợp lý, rất có thể là lừa đảo.

Điều cốt lõi của dự án RWA là xuyên suốt qua lớp vỏ blockchain để kiểm tra: tài sản có thật không, quyền lợi có được đảm bảo không, hoạt động có hợp pháp không, lợi nhuận có hợp lý không. Không tin vào quảng cáo, dựa vào kiểm tra chuyên nghiệp, xây dựng quy trình xác minh riêng, luôn cảnh giác với lợi nhuận cao. Nhiều lần kiểm tra xác thực sẽ giúp giảm thiểu rủi ro tối đa.

Kết luận

Làn sóng RWA đang đưa tài sản thế giới thực vào blockchain quy mô lớn, chúng ta cần nhận thức rõ rằng, cơ hội càng lớn thì rủi ro càng cao, giữ thái độ thận trọng và kính trọng.

Dưới sự bảo vệ pháp lý đáng tin cậy và khả năng phân biệt rủi ro chuyên nghiệp, chúng ta mới có thể gỡ bỏ mây mù, nắm bắt đúng xu hướng này. Trong quá trình tạo giá trị của RWA, chúng ta cũng cần nhận diện các trò lừa đảo, tránh trở thành nạn nhân của thời đại.